کد مطلب:211100 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:150
طب در نظر امیرالمؤمنین
العلم علمان علم الابدان و علم الادیان
این حدیث علوی مشهور بین فریقین است كه امیرالمؤمنین از قول پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم نقل فرموده ولی ماخذ اولیه آن را به دست نیاوردیم اما از غایت ظهور عیانش پدید نیست همه جا این حدیث از طرف امیرالمؤمنین علیه السلام نقل شده است به عبارت دیگر ماخذی در دست است چنانچه ابن شعبه نقل می كند:
قال (ع) العلم ثلاثه الفقه للادیان و الطب للابدان و النحو للسان [1] .
علم سه قسم است فقه شامل علم دین طب شامل علم بدن نحو برای سخنرانی.
قال (ع) العلوم اربعه - الفقه للادیان - الطب للابدان - النحو للسان - النجوم لمعرفة الازمان [2] .
در این بیان علم را تعمیم داد و نجوم را برای شناختن ستارگان و پیدا كردن زمان افزود به این تقسیم كلماتی درباره طب و علاج دردها بیان فرموده است كه از آن جمله است.
قال (ع) اكسر و احر الحمی بالبنفسج و الماء البارد فرمود حرارت تب را به آب سرد و آب بنفشه كسر كنید.
قال (ع) لا تمیتوا القلوب بكثرة الطعام و الشراب فان القلب یموت كالزرع اذا كثر علیه الماء [3] .
یعنی دلها را به زیاد خوردن نكشید مشاعر را خفه نكنید دل می میرد همانطور كه زراعت به زیادی آب از بین می رود همان طور كه از كمی آب خشك می شود.
به امام حسن مجتبی فرمود یا بنی الا اعلمك اربع كلمات تستغنی بها عن الطب فقال (ع) بلی قال (ع) لا تجلس علی الطعام الا و انت جائع - لا تقم عن الطعام الا و انت تشتهیه و جواد المضغ و اذا نمت فاعرض نفسك علی الخلاء فاذا استعملت هذه استغنیت عن الطب [4] .
[ صفحه 288]
فرمود ای حسن فرزند عزیزم آیا میل داری كه تو را چهار كلمه بیاموزم تا از طب بی نیاز شوی عرض كرد آری كمال میل را دارم فرمود سر سفره طعام منشین مگر آن كه بسیار گرسنه باشی و برنخیز مگر آن كه هنوز اشتهای تو باقی باشد و خوب غذا بجوی و با آب دهن نرم كن و چون خوابیدی شكم به كلی خالی از غذا نباشد اگر این دستور را عمل كنی به كلی از طب بی نیاز خواهی بود.
و قال (ع) من اراد البقاء فلیباكر الغذا و لیوخر العشاء و یقل غشیان النساء و لیتخفف الرداء «الدین» [5] .
یعنی هر كسی میل دارد زنده باقی بماند صبح غذای خوب بخورد و شب پس از غذا بلافاصله نخوابد و مباشرت با زنان را كم كند و لباس سبك بپوشد.
در كتب سنت هم این حدیث از اسعد بن ابراهیم اردبیلی مالكی از عمار بن یاسر و زید بن ارقم نقل شده كه گفته اند:
این حدیث علوی مشهور بین فریقین است كه امیرالمؤمنین از قول پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم نقل فرموده ولی ماخذ اولیه آن را به دست نیاوردیم اما از غایت ظهور عیانش پدید نیست همه جا این حدیث از طرف امیرالمؤمنین علیه السلام نقل شده است به عبارت دیگر ماخذی در دست است چنانچه ابن شعبه نقل می كند:
قال (ع) العلم ثلاثه الفقه للادیان و الطب للابدان و النحو للسان [1] .
علم سه قسم است فقه شامل علم دین طب شامل علم بدن نحو برای سخنرانی.
قال (ع) العلوم اربعه - الفقه للادیان - الطب للابدان - النحو للسان - النجوم لمعرفة الازمان [2] .
در این بیان علم را تعمیم داد و نجوم را برای شناختن ستارگان و پیدا كردن زمان افزود به این تقسیم كلماتی درباره طب و علاج دردها بیان فرموده است كه از آن جمله است.
قال (ع) اكسر و احر الحمی بالبنفسج و الماء البارد فرمود حرارت تب را به آب سرد و آب بنفشه كسر كنید.
قال (ع) لا تمیتوا القلوب بكثرة الطعام و الشراب فان القلب یموت كالزرع اذا كثر علیه الماء [3] .
یعنی دلها را به زیاد خوردن نكشید مشاعر را خفه نكنید دل می میرد همانطور كه زراعت به زیادی آب از بین می رود همان طور كه از كمی آب خشك می شود.
به امام حسن مجتبی فرمود یا بنی الا اعلمك اربع كلمات تستغنی بها عن الطب فقال (ع) بلی قال (ع) لا تجلس علی الطعام الا و انت جائع - لا تقم عن الطعام الا و انت تشتهیه و جواد المضغ و اذا نمت فاعرض نفسك علی الخلاء فاذا استعملت هذه استغنیت عن الطب [4] .
[ صفحه 288]
فرمود ای حسن فرزند عزیزم آیا میل داری كه تو را چهار كلمه بیاموزم تا از طب بی نیاز شوی عرض كرد آری كمال میل را دارم فرمود سر سفره طعام منشین مگر آن كه بسیار گرسنه باشی و برنخیز مگر آن كه هنوز اشتهای تو باقی باشد و خوب غذا بجوی و با آب دهن نرم كن و چون خوابیدی شكم به كلی خالی از غذا نباشد اگر این دستور را عمل كنی به كلی از طب بی نیاز خواهی بود.
و قال (ع) من اراد البقاء فلیباكر الغذا و لیوخر العشاء و یقل غشیان النساء و لیتخفف الرداء «الدین» [5] .
یعنی هر كسی میل دارد زنده باقی بماند صبح غذای خوب بخورد و شب پس از غذا بلافاصله نخوابد و مباشرت با زنان را كم كند و لباس سبك بپوشد.
در كتب سنت هم این حدیث از اسعد بن ابراهیم اردبیلی مالكی از عمار بن یاسر و زید بن ارقم نقل شده كه گفته اند:
[1] تحف العقول ابن شعبه ص 48.
[2] جواهر كراجكي به نقل طب الامام الصادق ص 17.
[3] كشف الاخطار.
[4] خصال صدوق - طب الامام الصادق (ع).
[5] كشف الاخطار.